سید محمود حسابی در ۳ اسفند ۱۲۸۱ با نام اصلی محمود خان میرزا حسابی معروف به پروفسور حسابی در تفرش متولد شد.  پدرش سید عباس معزالسلطنه و مادرش گوهرشاد حسابی هر دو اهل تفرش بودند. او چهار سال اول دوران کودکی‌اش را در تهران سپری نمود. در هفت سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت با تنگدستی و مرارت های دوری از میهن، در مدرسه کشیش‌های فرانسوی آغاز کرد. در همان زمان تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی را نزد مادرش فرا می‌گرفت. او قرآن و دیوان حافظ را از حفظ می‌ دانست. همچنین بر کتاب های بوستان، گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشات قائم مقام فراهانی اشراف کامل داشت.

شروع تحصیلات متوسطه او مصادف با آغاز جنگ جهانی اول و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این رو به مدت دو سال در منزل به تحصیل پرداخت. پس از آن در کالج آمریکایی بیروت به تحصیلات خود ادامه داد. در سن هفده سالگی لیسانس ادبیات و در سن نوزده سالگی لیسانس بیولوژی را اخذ نمود. پس از آن در رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فرانسوی مهندسی در بیروت فارغ‌ التحصیل شد. در آن دوران با اشتغال در نقشه کشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده کمک می‌کرد. او همچنین در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره‌ شناسی به تحصیلات دانشگاهی پرداخت. حسابی در دانشگاه سوربن فرانسه، در رشتهٔ فیزیک به تحصیل و تحقیق پرداخت. در سال ۱۹۲۷ میلادی در سن بیست و پنج سالگی دانشنامه دکترای فیزیک خود را با ارائه رساله‌ای تحت عنوان حساسیت سلول‌های فتوالکتریک با درجه عالی دریافت نمود. وی در سال ۱۹۵۷ به عنوان سناتور انتصابی تهران وارد مجلس چهارم سنا شد. وی همچنین وزیر آموزش و پرورش کابینه محمد مصدق بوده‌ است. حسابی با وجود امکان ادامه تحقیقات در خارج از کشور، به ایران بازگشت و به پایه‌گذاری علوم نوین و تاسیس دارالمعلمین و دانشسرای عالی، دانشکده‌های فنی و علوم دانشگاه تهران، نگارش ده‌ها کتاب و جزوه و راه اندازی و پایه‌ گذاری فیزیک و مهندسی نوین پرداخت. محمود حسابی در ۱۲ شهریور سال ۱۳۷۱ هجری شمسی در بیمارستان دانشگاه ژنو درگذشت. آرامگاه وی در شهر تفرش قرار دارد. اندک زمانی پس از مرگ حسابی در سال ۱۳۷۲ خانه او تبدیل به موزه‌ ای شد که در آن وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان‌ ها و تقدیرنامه‌ ها و عکس‌ های قدیمی و متن نطق‌ ها و نوشته‌ ها در آن به نمایش گذاشته شده‌ است. این موزه در خیابان تجریش، خیابان مقصودبیک قرار دارد که در گذشته چهارراه حسابی نامیده می‌شد. کتاب‌های فیزیک دبیرستان ، کتابی در تفسیر امواج دوبر در شش رساله، مقاله ذرات پیوسته، در نشریه آکادمی علوم آمریکا، مقاله اثبات نظری بیشتر بودن جرم ذرات شارژ شده به وسیله نور نسبت به الکترون (پیشنهاد تفسیر قانون جاذبهٔ عمومی نیوتون و قانون میدان الکتریکی ماکسول)، گزارش نشریه انجمن فیزیک آمریکا، مقاله مدل ذرات بی‌نهایت گسترده نشریهٔ فیزیک فرانسه، کتاب دیدگانی فیزیک دانشگاه تهران و رساله نظریه ذرات بی‌نهایت گسترده، دانشگاه تهران از آثار به جا مانده از دکتر حسابی هستند.

در نواختن ویولن و پیانو مهارت داشت. او یک پسر و یک دختر دارد. به زبان های فارسی، فرانسوی، انگلیسی، آلمانی و عربی مسلط بود. وی همچنین با زبان های سانسکریت، لاتین، یونانی، پهلوی، اوستایی، ترکی و ایتالیایی آشنا بود. وی به سبب تلاش‌های خستگی ناپذیر لقب پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران در کشور را کسب نمود. ایشان همچنین به دریافت بالاترین نشان علمی فرانسه یعنی لژیون دونور مفتخر گردید. او درسال ۱۹۹۰ به عنوان مرد اول علمی جهان برگزیده شد.